WENGI wanajiuliza ikiwa Rais William Ruto alimwekea mtego aliyekuwa naibu wake Rigathi Gachagua kumwelekeza katika shimo la kisiasa kwenye uchaguzi mdogo wa kiti cha ubunge cha Mbeere Kaskazini uliofanyika Novemba 27, 2025.

Uchaguzi huo uligeuka kuwa pambano la kuamua nani mwenye nguvu kisiasa katika eneo la Mlima wa Kenya kati ya Rais Ruto, ambaye analenga muhula wa pili mnamo 2027, na Gachagua, kiongozi wa Democracy for Citizens Party (DCP), ambaye amejitangaza kuwa msemaji wa eneo hilo.

Japo Rais Ruto alijiepusha na kampeni mashinani, aliwatuma viongozi wake wakuu akiwemo Naibu Rais Prof Kithure Kindiki, Mwenyekiti wa UDA Cecily Mbarire, na Waziri wa Utumishi wa Umma Geoffrey Ruku.

Gachagua aliungana na Mwanasheria Mkuu Justin Muturi na Seneta wa zamani wa Kaunti ya Embu Lenny Kivuti.

Katika uchaguzi mdogo huo, mgombeaji wa chama cha Rais Ruto cha UDA, Bw Leonard Muthende alishinda mgombeaji aliyeungwa na Gachagua, Bw Newton Kariuki (DP) kwa tofauti ya kura 494. Bw Muthende alipata kura 15,802 dhidi ya 15,308 za Kariuki.

Hotuba ya kushukuru kwa ushindi ya Muthende ilionyesha wazi kuwa Rais Ruto alikuwa nguzo yake kuu. “Shukrani zangu pia ni kwa Dkt Ruto, ambaye motisha wake ulisababisha ushindi huu,” alisema.

Mchambuzi wa siasa Samuel Wang’ombe anasema kuwa Gachagua huenda alitegwa kisiasa. “Ruto alimtega kwa shimo, na Gachagua alianguka humo. Ushindi huu sasa umeonyesha Ruto jinsi ya kudhibiti Mlima Kenya huku Gachagua akizunguka na wimbo usio na mpangilio wa Wantam,” alisema.

Wang’ombe pia alisema Ruto amemfundisha Gachagua kuwa “kinachohitajika kushinda si maneno tu.” Gachagua alidanganywa kuacha mgombeaji wa DCP, Duncan Mbui, ili kumsaidia Kariuki wa DP, bila kujua kuwa serikali ilipanga kumsaidia Mbui kugombea kupitia Chama Cha Kazi, ambacho ni chama tanzu katika muungano wa Kenya Kwanza. Mbui alipata kura 2,480, na kufanya ushindani kuwa mkali zaidi.

Mchambuzi wa siasa za Embu, Malila Munywoki, alisema kuwa kupoteza kwa Gachagua kumemrudisha kwenye meza ya kusuka mikakati. “Hata viongozi waliopanga kumtema Ruto kutokana na mihemko ya Gachagua watabadilika, watafikiria upya kisha waamue,” alisema.

Sababu nyingine ya kushindwa kwa Gachagua ni chaguo kati ya maendeleo na maneno matupu. Katika mjadala wa wagombeaji katika Inooro TV, wagombeaji wengi walikubaliana kuwa wapiga kura walitaka suluhisho halisi kwa umasikini, maji, barabara, umeme, elimu na usalama.

Kampeni ya Muthende ilitumia rasilmali za serikali na miradi ya maendeleo kutoa matokeo haraka, huku wapinzani ukihubiri ahadi za maneno tu. Mbeere North iligeuka nyumbani kwa serikali kwani karibu idara zote zilipiga kambi, zikisikiliza kero za wananchi.

“Tuliuza maendeleo huku wapinzani wakiuza ahadi. Tumefanya kile wapiga kura walichotaja. Sasa tumeona kuwa wapiga kura wanahitaji huduma, si maneno,” alisema Bi Mbarire.

Gachagua amekataa kukubali matokeo, akidai udanganyifu, vurugu na hongo.

Prof Kindiki alisema washindi sasa wanapaswa kuunganisha jamii na kusukuma maendeleo.

Mbunge wa Laikipia Mashariki Mwangi Kiunjuri alisema Gachagua alipoteza kwa kujaribu kutumia kiti hicho kama msingi wa kampeni za urais 2027. Aliongeza kuwa wapiga kura walitilia mkazo suluhisho halisi badala ya siasa za ubabe.

Wachambuzi wanasema ushindi wa Muthende unaonyesha ubunifu wa kisiasa wa Ruto, makosa ya Gachagua, na umuhimu wa huduma halisi badala ya maneno katika Mlima wa Kenya kuelekea uchaguzi mkuu wa 2027.