Na RICHARD MAOSI

UKIZURU Kaunti ya Kisii, utaona ni sehemu ambayo wakulima wengi wanajivunia zao la ndizi.

Baina ya milima na mito, kilomita tatu hivi kutoka mjini Kisii, tulielekezwa katika taasisi ya Kenya Induastrial Research and Development Institute(KIRDI), ambapo tulikumbana na Aska Nyakwara anayetumia ndizi kutengeneza bidhaa mbalimbali.

“Kutokana na ndizi ninaweza kutengeneza unga, mkate, chakula cha wanajeshi, mvinyo, siagi chakula cha watoto na vibanzi,”akasema.

Aska ambaye ni mama wa watoto watatu anasema alihitimu na stashahada ya Food Science kutoka Kisumu Polytechnic mnamo 2003.

Kulingana naye alitafuta mbinu ya kujiajiri mara tu alipogundua amekulia katika sehemu ambayo wakulima wengi wanapanda ndizi, ingawa bidhaa hii haikuwa na soko la uhakika.

Kuanzia hapo alijizatiti na kuungana na vijana wa mtaani wakaanza kupanda aina nyingine ya ndizi ambazo hazikuwa zikipandwa katika kaunti ya Kisii, huku akilenga kutafuta soko la nje.

Baina ya 2004-2008 Aska alijiunga n Kenya Agricultural Livestock and Research Organisation(KALRO) kufanya utafiti kuhusu aina ya ndizi ambazo zingefanya vyema katika milima ya Kisii na Nyamira mbali na zile za kiasili.

“Aidha nilitaka kujua ni bidhaa gani zinaweza kutengenezwa kutokana na ndizi,”alisema, , hii ni baada ya kugundua kwamba kulikuwa na aina nyingine ya ndizi kama vile williams, paces na cavedish.

Kuanzia hapo shirika la KALRO, lilimsaidia kupata teknolojia inayohitajika na masine za kuzalisha bidhaa zinazotokana na ndizi.

Anasema kutokana na ndizi mtu anaweza kutengeneza aina nyingi ya vyakula muradi awe na mtaji wa kutosha pamoja na ujuzi unaohitajika.

Aidha mjasiria mali atahitajika kudumisha usafi wa hali ya juu, mbali na kupata kibali kutoka kwa shirika la ubora wa bidhaa KEBS.

Anasema kiwanda chake kimesaidia kutoa nafasi nyingi za ajira kwa vijana, kuanzia hatua ya kuvuna shambani, mpaka wakati wa kufikisha mazao katika karakana yake.

Kulingana na Aska ni dhahiri kwamba wakulima wanaweza kupata hela nyingi endapo wataongezea mazao yao thamani, badala la kuyauza moja kwa moja ambapo wakati mwingine mazao huharibika.

Kuongezea ndizi thamani kumesaidia kukabiliana na matapeli ambao wamejaa sokoni, ambao mara nyingi huwanunulia wakulima ndizi kwa bei nafuu na kuuza kwa bei ghali.

Chakula cha wanajeshi

Anasema kutokana na ndizi zilizoiva anatengeneza chakula cha wanajeshi ambacho ni ungaunga uliokausha na kusagwa.Hatimaye huchanganywa na madini muhimu ya protini na kabohaedreti.

Chakula hiki kina nguvu kwa sababu mchanganyiko wake vilevile umejaa maziwa na ndicho wanajeshi hutumia wakiwa vitani ili kuwarudishia nguvu.

Hatua ya kuandaa chakula cha wanajeshi ni pamoja na kuchanganya unga wa ndizi, njugu, maziwa na aina nyingine ya nafaka.Kisha hukandwa kwa maziwa.

Mbali na kuongeza nguvu mwilini, husaidia kuimarisha uwezo wa macho kuona mbali na kukinga mwili dhidi ya mkurupuko wa maradhi.

Vibanzi

Aska anasema ameajiri vijana wengi ambao humsaidia kutembeza bidhaa kutokana na ndizi sokoni mojawapo ikiwa ni vibanzi.

Vibanzi hivi huwa vimepakiwa katika gramu mbalimbali, kuanzia gramu 50 ambayo huuzwa Sh 30 hadi gramu 100 ambayo huuzwa Sh55.

Anasema kutokana na mkungu mmoja wa ndizi anaweza kutengeneza vibanzi vyenye thamani ya Sh 2200 ambapo mkungu mmoja huuzwa Sh 700.

Akifanya hesabu yake anaweza kutengeneza faida ya Sh1,500 zaidi ya mara tatu bei ya kawaida ya mkungu wa ndizi.

Anasema ndizi hununuliwa kutoka kwa wakulima , ambao husafirisha bidhaa zao katika maeneo ambayo yametengwa ili kupima kwanza.

Aska anasema husambaza vibanzi katika maduka ya kijumla mjini Kisii, Kisumu, Bomet na Narok.

Bidhaa nyingine anazouza kupitia mtandao wa kijamii ni mvinyo huku lita moja ikiuzwa kwa Sh800.

Kulingana na Aska anasema mtandao wa kijamii ni mojawapo ya njia bora kwa muuzaji kusambaza bidhaa zake kwa wauzaji ambapo wateja wengi wamekuwa wakiitisha bidhaa hasa wakati huu wa makali ya Covid-19.

Chakula cha watoto

Hiki ni chakula cha watoto kuanzia miezi sita hivi, ambapo ni unga unaoweza kuchanganywa na maji au maziwa kisha ukapewa watoto.

Anasema kuwa unga huu utakuwa sokoni hivi karibuni ikizingatiwa kuwa manufaa yake kwa watoto wanaokuwa ni makubwa.

Aska anaomba serikali ya kitaifa kuwekeza katika nguvu kazi za vijana wasiokuwa na ajira, kutoa mikopo bila riba ili vijana waweze kujiajiri.

Pili anawashauri vijana kujiunga na taasisi kama vile Kalro ili kujifunza teknolojia mbalimbali za kuongezea mazao ya shambani thamani.