NA WACHIRA MWANGI

ENEO la Kati la Kenya linaongoza kwa matumizi ya tumbaku, kwa asilimia 12 huku eneo la Pwani likikaribia kwa asilimia 11, kulingana na Utafiti wa Kitaifa wa Hali ya Matumizi ya Tumbaku Kenya 2022.

Utafiti huo unaonyesha kuwa asilimia 20 ya waliohojiwa ambao wamewahi kutumia bidhaa za tumbaku wanatoka katika Eneo la Kati, huku asilimia 19 wakitoka katika Eneo la Pwani.

Ufunuo huo unajiri wakati wa maadhimisho ya Siku ya Kutotumia Tumbaku Duniani, siku ambayo huadhimishwa kila mwaka ili kuangazia hatari za kiafya zinazohusiana na matumizi ya tumbaku na kutetea sera madhubuti za kupunguza matumizi.

Akizungumza katika Shule ya Msingi ya Khadija huko Mombasa, Katibu Mkuu wa Idara ya Afya ya Umma na Masomo ya Kitaaluma, Bi Mary Muthoni, wakati wa Uzinduzi wa Ripoti ya maradhi, vifo, na athari za kiuchumi za matumizi ya tumbaku alibainisha kuwa matumizi ya tumbaku yanabaki kuwa juu miongoni mwa vijana katika nchi zenye kipato cha chini na cha kati.

Bi Muthoni alielezea kuwa kati ya mwaka 2010 na 2020, asilimia 10.3 ya vijana wenye umri wa miaka 13-15 walitumia aina fulani ya tumbaku, ambapo asilimia 6 walivuta sigara na asilimia 2.6 walitumia tumbaku isiyo na moshi.

Bi Muthoni alisisitiza umuhimu wa kushirikiana na Wizara ya Elimu ili kuongeza ufahamu miongoni mwa walimu na walezi kuhusu njia mbalimbali ambazo bidhaa za tumbaku hupakiwa ili kuwavutia vijana.

“Ni muhimu kuelimisha walimu na walezi kuwa baadhi ya bidhaa za tumbaku hazina moshi na zingine zinafanana na vitu vya kila siku kama kalamu, hivyo kuwavutia lakini ni hatari,” alisema.

Utafiti huo pia ulifichua kuwa bidhaa mpya za tumbaku kama vile vapes na mifuko ya nikotini ni maarufu zaidi katika maeneo ya mijini ikilinganishwa na maeneo ya vijijini.

Zaidi ya hayo, matokeo hayo yanapendekeza kuwa matumizi ya tumbaku mara nyingi hutumika kama njia ya kuingia kwenye utumizi wa mihadarati.

“Tutakuwa thabiti katika kuhakikisha utekelezaji wa Sheria ya Kudhibiti Tumbaku ya mwaka 2007 ili kulinda watoto wetu kutokana na bidhaa hizi hatari,” Bi Muthoni alionya.

Mombasa na eneo la Pwani imekumbwa na changamoto za matumizi ya dawa za kulevya, na kuzuia watoto kuanza kutumia tumbaku kunaonekana kama hatua muhimu katika kupunguza masuala ya matumizi ya dawa za kulevya kwa upana zaidi.

Bi Muthoni alitaka hatua makini, maendeleo ya sera, na sheria kali kupambana na janga la dawa za kulevya.

“Hadi tutakapoangazia kwa makini hatua maalum zinazohitajika kuchukuliwa, kuhamia sera na sheria ili tuweze kudhibiti janga la dawa za kulevya, itakuwa vigumu sana. Lazima tuwalinde watoto wetu kutokana na kuanzishwa na matumizi ya madawa ya kulevya,” alithibitisha.

Maadhimisho ya Siku ya Dunia ya Kutotumia Tumbaku 2024 mjini Mombasa yanalenga kuwafahamisha wadau kuhusu hatari za matumizi ya tumbaku na kuathiriwa, hasa kwa watoto.

Bi Muthoni alihimiza Serikali ya Kaunti ya Mombasa kuwekeza katika uhamasishaji kupambana na tumbaku na dawa zingine kama muguka.

Alilaani juhudi za sekta ya tumbaku za kuuza bidhaa zao kwa watoto wadogo, akisisitiza umuhimu wa kufuata sheria za Kenya.

“Tunazungumzia urahisi wa kufanya biashara Kenya, lakini lazima tufanye biashara ya moja kwa moja, lazima tuweze kuuza bidhaa zilizoidhinishwa, zile zinazokubaliana na sheria za nchi hii. Tunataka kuomba sekta kuhakikisha kuwa chochote wanacholeta hakiuzwi kwa watoto wetu,” Bi Muthoni alieleza.

Mwakilishi wa WHO nchini, Dkt Abdourahmane Diallo, aliyewakilishwa na Dkt Joyce Nato, alisisitiza mafanikio ya sekta ya tumbaku katika kuvutia kizazi kipya cha watumiaji.

WHO ilihimiza serikali kulinda vijana kutokana na bidhaa za tumbaku na nikotini kwa kutekeleza kanuni kali, kupiga marufuku sigara zenye ladha, na kuongeza ushuru kwa bidhaa zote za tumbaku.

“Kulinda vizazi vyetu vijavyo, lazima tupinge juhudi za sekta ya tumbaku za kuwateka na kuwadhuru watoto wetu na vijana,” alihitimisha Dkt Nato.

[email protected]