Sababu zinazoweza kufanya mtu kuongeza uzani kupindukia ijapokuwa hali sana

NA MARGARET MAINA

Inasikitisha wakati uzani wako unaendelea kuongezeka hata wakati unakula kidogo. Makosa ya kawaida ambayo watu wengi hufanya ni kufikiria kuwa kupata uzito kunatokana na utumiaji wa kalori zaidi kuliko unavyochoma mwili wako.

Ni kweli kwamba ulaji wa kalori zaidi kuliko unavyotumia utakuletea pauni chache za uzani wa mwili. Lakini kuna sababu zingine unaweza kuwa unakula kidogo lakini unaongeza uzito.

Ikiwa unapata uzito bila kukusudia, sababu hizi zinaweza kuwa lawama.

Kukosa usingizi bora

Usingizi duni kwa muda mrefu umefikiriwa kusababisha kupata uzito. Watu wasio na usingizi huwa na tabia ya kula zaidi kutokana na matendo ya homoni mbili za kila usiku – ghrelin na leptin. Ghrelin huashiria ubongo wako wakati wa kula unapofika na huelekea kuongezeka unapokosa usingizi. Leptin, kwa upande mwingine, inauambia ubongo wako wakati wa kuacha kula. Muda mfupi wa usingizi unajulikana kusababisha kupungua kwa leptini.

Kula chakula kidogo sana

Fahamu kwamba kula kidogo si hakikisho la kupunguza uzito. Inaweza kusababisha mwili wako kuingia katika “hali ya njaa.” Huu ndio wakati mwili wako una wasiwasi kuwa una njaa, kwa hiyo unashikilia kalori yoyote unaopata.

Kula kidogo huenda hakusababishi kupata uzito kwa njia ya moja kwa moja, lakini wakati mifanyiko ya kimetaboliki inapungua na kiwango hakisogei, ni rahisi wewe kuacha mazoea mapya na kurudi kwenye tabia mbaya ya kula kupindukia. Hii inaweza hatimaye kusababisha kupata uzito. Suluhisho? Acha kutazama kalori kama adui yako. Badala yake, fuata mpango unaofaa ambao unafunza mwili wako jinsi ya kuchoma mafuta kwa njia endelevu.

Tabia duni za mazoezi

Sababu nyingine inayowezekana ya kupata uzito usioelezeka ni jambo unalojua vizuri sana – ukosefu wa mazoezi ya mwili. Ikiwa hufanyi mazoezi ya kutosha, basi unachoma kalori chache kuliko unayotumia. Hii inapotokea, mwili wako hauna chaguo ila kuhifadhi kalori za ziada kama mafuta ya mwili. Hii ni kweli hasa ikiwa una maisha ya kukaa tu, kwani mwili wako huchoma kalori chache wakati hausogei.

Linaweza kuwa ni tatizo linalochangiwa na homoni

Kuongezeka kwa uzito wa mwili bila kujaribu kunaweza pia kusababishwa na kutokua na usawa wa homoni. Hii inaitwa kupata uzito wa homoni na inaweza tu kusahihishwa kwa kuweka homoni yawe ya viwango vya afya.

Wakati wa kujadili homoni na kuongezeka kwa uzito, daktari wako anaweza kuanza kwa kuamua kama una upinzani wa insulini. Wakati seli zako zinapinga insulini, husababisha viwango vya juu vya sukari ya damu. Sukari hii ya ziada ya damu huhifadhiwa kama mafuta, na kusababisha kupata uzito bila kukusudia.

Homoni nyingine nyingi husababisha kuongezeka kwa uzito bila sababu zinapotoka kwenye usawa badala ya insulini. Kwa mfano, viwango vya juu vya cortisol (homoni ya mkazo) vinaweza kuongeza hamu yako ya kula na kutamani vyakula visivyo na afya, na kusababisha kuongezeka kwa uzito. Homoni nyingine ambazo zinaweza kusababisha kuongezeka kwa uzito ni pamoja na tezi, leptin, ghrelin, na estrojeni.

Sababu za msingi za kimatibabu

Kabla ya kujilaumu kwa kupata uzito bila sababu, angalia ikiwa kuna hali za kimsingi za kiafya za kulaumiwa. Maradhi kama vile ugonjwa wa ovari ya polycystic (PCOS) na hypothyroidism yanaweza kuingilia kati jinsi mwili wako unavyochakata na kuhifadhi kalori. Unyogovu na wasiwasi pia huhusishwa na uchaguzi mbaya wa chakula na kula kupita kiasi. Vile vile, usingizi unaweza kuingilia kati na homoni zinazohusika na njaa. Hii inaweza kuharibu uwezo wako wa kujidhibiti, na kusababisha uchaguzi usiofaa wa chakula.